Velike razlike u troškovima studiranja i stipendiranja u Evropi

U evropskim zemljama postoje velike razlike kada je riječ o školarinama, stipendijama i studentskim kreditima, pokazao je novi izvještaj mreže Euridika za evropske obrazovne sisteme i politike.

Dok u Češkoj studenti plaćaju manje od 50 eura godišnje na ime administrativnih troškova, u Engleskoj školarine dostižu više od 11.000 eura, ali ih studenti otplaćuju pošto se zaposle i počnu da zarađuju određenu sumu novca.

Izveštaj “Školarine i sistem podrške studentima u evropskom visokom obrazovanju” kojim su obuhvaćene 33 zemlje, pokazao je da nije bilo većih promjenima u sistemima školarina ili naplate troškova studiranja u Evropi. Navodi se da je Njemačka jedina zemlja koja je nedavno ukinula školarine, iako je tek 2007. godine omogućila svojim pokrajinama da ih uvedu.

Takođe, sistem finansiranja je 2014. godine bitno izmjenila Estonija koja je povezala školarinu sa postignutim uspjehom. Ako student po semestru skupi 30 bodova ili po godini 60, može da studira besplatno, ali ako ne ispuni dovoljan broj bodova, fakultet ima pravo da naplati razliku do potrebnog broja bodova. Jedan poen iznosi najviše 50 eura, dok su studije umjetnosti, medicine i veterine skuplje.

Da li će neko plaćati školarinu ili ne uslovljeno je uspjehom i u drugim zemljama, uključujući Češku, Španiju, Hrvatsku, Mađarsku, Austriju, Poljsku i Slovačku.

Znatan broj zemalja, prije svega nordijske zemlje, ne naplaćuje troškove studiranja, dok u devet zemalja svi studenti u prvom ciklusu, odnosno na dodiplomskim studijama plaćaju školarine, navodi se u izvještaju koji ne obuhvata šemu školarina i podrške za doktorske studije.

Kipar, Danska, Njemačka, Grčka, Malta, Finska, Švedska, Norveška, Turska i u Britaniji Škotska ne naplaćuju troškove studija, dok Češka, Holandija, Portugalija, Slovačka, ostatak Britanije, Irska i Lihtenštjan naplaćuju studentima troškove dodiplomskih studija.

Međutim, i zemlje u kojim svi plaćaju troškove studiranja razlikuju se po iznosu i vrsti troškova koji se plaćaju. Tako u Češkoj studenti plaćaju manje od 50 eura godišnje na ime administrativnih troškova, dok nakon radikalne reforme 2012. u Engleskoj, u kojoj obrazovne institucije određuju školarine, dostižu i 9.000 funti ili 11.377 evra godišnje.

Školarina se u Engleskoj ne plaća po upisu već nakon diplomiranja kada nekadašnji studenti počnu da zarađuju određenu sumu veću od 21.000 funti godišnje, što je jedinstven model u Evropi, pokazao je izvještaj kojim nisu obuhvaćeni privatni fakulteti.

Relativno visoke školarine po upisu plaćaju studenti u Irskoj, Italiji, Letoniji, Litvaniji, Mađarskoj, Holandiji i Sloveniji. U Litvaniji i Mađarskoj je, međutim, većina studenata na budžetu i ne plaća školarine.

Razlike i u sistemu podrške studenatima

U većini evropskih zemalja samo mali broj studenata dobija stipendije, odnosno bespovratnu pomoć. U devet zemalja svi studenti dobijaju pomoć – na Kipru, Danskoj, Malti i Finskoj, a u Luksemburgu, Holandiji, Škotskoj, Švedskoj i Norveškoj većina.

Irska je jedina zemlja koja nema sistem državnih stipendija, mada se o tome raspravlja.

U većini zemalja stipendije se dodjeljuju na osnovu procene finansijskog stanja, u nekim na osnovu uspjeha, dok većina kombinuje oba pristupa.

U 11 obrazovnih sistema, uglavnom u zapadnim i nordijskim zemljama daje se između 3.000 i 5.000 eura po školskoj godini, a u isto toliko i više od 5.000 eura. U članicama EU u istočnoj u jugoistočnoj Evropi pomoć iznosi do 1.000 eura godišnje.

U Njemačkoj, Lihtenštajnu i Norveškoj postoji kombinovani sistema podrške studentima, odnosno dio sume se izdvaja putem kredita a dio kao stipendija.

Studentski krediti igraju značajnu ulogu u polovini zemalja, dok u drugoj polovini pomoć se bazira na proceni porodične situacije i izdvaja se u vidu poreskih olakšica roditeljima ili kao porodični dodatak.

(EurActiv.rs)