Ukoliko krenete od Beograda ka moru preko BiH, ili od Sarajeva ka Podgorici, put će vas navesti na Foču, maleni gradić na granici geografskih cjelina Bosne i Hercegovine. Foča se prvi put u pisanim dokumentima spominje u Dubrovačkom arhivu 1368. godine. Istorija bilježi da su ovuda prolazili, zadržavali se, kraće ili duže: Iliri, Tračani, Rimljani, Grci, Huni, Avari, Sloveni, Turci, Nijemci, Austrijanci i drugi. Pronađeni predmeti materijalne kulture govore da su fočanski krajevi bili naseljeni još u neolitskom dobu. Crteži pronađeni na zidu pećine Ledenjača nedaleko od naselja Miljevina, datiraju iz bronzanog doba.
Za vrijeme Hercega Stjepana Kosače, na ovim prostorima su postojala utvrđenja koja su imala višestruku namjenu i funkciju. Za mirna vremena ti gradovi-utvrđenja su služili za odmor vlasteli, a u nemirna vremena bi imali fortifikacijsku funkciju, a ponekad bi imali i funkciju carina. Danas od ovih gradova-utvrđenja su ostale samo ruševine, gomile ili tumuli. U turskom periodu Foča je postala važan trgovački centar, jer se nalazila na raskršću puteva od Istoka prema Zapadu. U tom periodu u Foči su izgrađeni brojni karavan-saraji, trgovačke i zanatske radnje. Posebno se razvijalo zanatstvo koje se bavilo izradom predmeta od metala, kože, vune i drveta.
U samom urbanom naselju Foče vam preporučujemo da posjetite institucije kulture, prije svega Muzej Stare Hercegovine, sa bogatom etnografskom zbirkom. Neizostavna znamenitost koju morate obići je i sahat-kula. Zadužbina je Mehmed-paše Kukavice, koji je rodom iz Foče. U knjigama je zabilježeno da je sagrađena 1758. godine u znak odanosti i zahvalnosti narodu odakle potiče. U kulu se ulazi na metalna vrata visoka devedeset centimetara, a do satnog mehanizma vode drvene stepenice. Satovi su smješteni ispod samog krova kule i okrenuti su na četiri strane. Sat se svako pola sata oglašavao jednim udarcem gonga, dok je pune sate označavao odgovarajućim brojem udara gonga. Sedamdesetih godina prošlog vijeka sat je prestao sa radom.
U samom gradu i okolini se nalazi veliki broj vjerskih spomenika. U centru grada, na obali Ćehotine, 2006. godine je započeta izgradnja Hrama Svetog Save, jedna od najvećih bogomolja SPC-a. Pored hrama Sv. Save, vrijedi posjetiti i Hram Sv. Proroka Ilije u Miljevini, te pravoslavne bogomolje u Luću, Čelebićima i Rijeci čelebićkoj. Od islamskih vjerskih spomenika tu su Aladža i Musluk džamija. Aladža džamija predstavlja jedan od najljepših primjera islamskog graditeljstva na ovim prostorima, i u fazi je obnove, nakon što je porušena u proteklom ratu. U blizini Foče se nalazi i dovište Dobre vode. Priča kaže da se voda pojavila jednog sušnog ljeta nakon dove šejh Murata i njegovog sina Saliha čiji se mezari nalaze u turbetu koje je sagrađeno u zaseoku Zarudina.
Na području Foče nalazi se 17 rijeka i rječica koje svojim kanjonima, bistrinom i brzinom vode privlače brojne posjetioce, kako izletnike i ljubitelje raftinga, kanjoninga, kajakaštva, tako i sportske ribolovce, rekreativce i ostale ljubitelje prirode. Najpoznatije od ovih rijeka su svakako Drina i Tara.
Turiste najviše privlači rijeka Tara, koja izvire u Crnoj Gori, ispod planinskih vrhova Komova na nadmorskoj visini od 1850 m, a poslednjih 25 km njenog toka prolazi kroz teritiriju opštine Foča. Tara je čista, bistra zelena ili tirkiznoplava, hitra planinska rijeka, pitka cijelom dužinom svoga toka. Usjekla je jednu od najvećih kanjonskih dolina na našoj planeti, kanjon dug oko 80 km, dubok 1300 m, drugi u svijetu, odmah iza Velikog Kanjona u Koloradu. Tara je po mnogo čemu izuzetna. Njena voda, sa temperaturom koja tokom ljeta u prosjeku ne prelazi 14°C, izuzetno je čista i predstavlja najveći evropski prirodni rezervoar pitke vode. Zato je i nazivaju „Suza Evrope“. Tara je 1977. godine, uvrštena u Ekološki rezervat biosfere svijeta, a 1980. njen kanjon je upisan na listu UNESCO-ve Svjetske baštine prirodnih dobara. Rafting Tarom, kroz najdublji kanjon u Evropi, je prepoznatljiv turistički proizvod. Nezaboravan je i neponovljiv doživljaj za sve ljubitelje avanture i izazova i dodatne doze adrenalina.
(Nikola Kandić / STUDOMAT.ba)