Danas je Svjetski dan mjeriteljstva: Znate li definicije i pojmove mjernih jedinica?

Prošlogodišnji skup, na kojem su prisustvovali brojni poslovni partneri Instituta za mjeriteljstvo BiH, predstavnici akademske zajednice, vladinog i privrednog sektora, bio je posvećen redefiniciji jedinica u sistemu mjeriteljstva koja je zvanično usvojena 2018. godine, a od 20. maja prošle godine u upotrebi je širom svijeta, piše Radio Sarajevo.

Definicije i pojmovi

Mjerna jedinica je određena veličina definisana i prihvaćena konvencijom i sa kojom se ostale veličine iste vrste porede s ciljem izražavanja njihove relativne vrijednosti prema mjernoj jedinici.

Etalon je mjera, mjerilo ili mjerni sistem namijenjen određivanju, pohranjivanju i reprodukciji neke mjerne jedinice radi prenošenja njene vrijednosti na druga mjerila da bi mogla poslužiti kao referentna vrijednost.

Sljedivost je osobina da se rezultat nekog mjerenja može dovesti u vezu sa odgovarajućim državnim i/ili međunarodnim etalonom preko neprekinutog lanca upoređivanja.

Kalibracija je skup postupaka kojima se u određenim uslovima uspostavlja odnos između vrijednosti veličina koje pokazuje neko mjerilo ili vrijednosti koju predstavlja neki referentni materijal i odgovarajućih vrijednosti ostvarenih etalonom.

Decimalne jedinice su veće i manje jedinice od neke jedinice (sa posebnim nazivom) nastale množenjem decimalnim višekratnikom ili nižekratnikom.

Decimalni višekratnici i nižekratnici su propisani međunarodnim dogovorom.

Nazivi decimalnih jedinica tvore se stavljanjem predmetaka ispred naziva jedinica. Isto se tvori i oznaka decimalne jedinice stavljanjem oznake predmetka ispred oznake jedinice.

Pri tvorbi decimalne jedinice može se istodobno upotrijebiti samo po jedan predmetak.

Naziv decimalne jedinice i njena oznaka čine cjelinu. Matematičke operacije primjenjuju se na cijelu decimalnu jedinicu.

Decimalne mjerne jedinice tvore se:

• a) od svih jedinica S, izuzev Celzijeva stepena i kilograma (da se ne bi primjenila po dva predmetka, decimalne jedinice mase tvore se od jedinice gram, g=10-3 kg).
• b) od sljedećih iznimno dozvoljenih jedinica van SI: litar, tona, teks, bar, elektronvolt i var.

Mjerne jedinice u međunarodnom sustavu se definiraju u Međunarodnom uredu za mjere i utege (fr. Bureau International des Poids et Mesures) sa sjedištem u Sévresu kraj Pariza. Ured je osnovan 1875., kada je 17 država potpisalo Dogovor o metru (fr. Convention du Mètre).